ถ้าพูดถึงการถ่ายภาพ Portrait เชื่อว่าช่างภาพหลายคน โดยเฉพาะคนที่หลงใหลในการดึงเสน่ห์ของตัวแบบออกมา มักจะมีเลนส์คู่ใจตัวหนึ่งที่วนเวียนอยู่ในใจเสมอ นั่นก็คือ เลนส์ 85mm
หลายคนอาจจะเคยได้ยินชื่อเสียงเรียงนามกันมาบ้าง ทั้งเรื่องความคม ความละลายหลัง หรือที่สาย Portrait เขาเรียกกันว่า “หน้าละมุน” กับ “Bokeh สุดปัง” แต่เคยสงสัยไหมว่า ทำไมต้องเป็นระยะ 85mm? ทำไมถึงกลายเป็นเลนส์ที่ใช่สำหรับงานนี้ไปโดยปริยาย
บทความนี้อยากจะชวนทุกคนมาเจาะลึกถึงเหตุผลทางเทคนิคและคุณสมบัติเฉพาะตัวของ เลนส์ที่ระยะ 85mm ที่ทำให้ภาพ Portrait ดูสวยงาม เป็นธรรมชาติ และมีเสน่ห์ดึงดูดสายตาอย่างที่คุณสัมผัสได้ ไม่ใช่แค่คำโฆษณา แต่มีวิทยาศาสตร์แห่งแสงอยู่เบื้องหลัง
เบื้องหลังความละมุน ทำไมเลนส์ 85mm ถึงเหมาะกับใบหน้าคนที่สุด
ถ้าพูดถึงเลนส์สำหรับถ่ายภาพบุคคล หลายคนอาจจะเคยได้ยินช่วงทางยาวโฟกัสยอดนิยมตั้งแต่ 50mm ไปจนถึง 135mm เลนส์แต่ละช่วงก็มีคาแรคเตอร์และมุมมองที่ต่างกันไป แต่ เลนส์ 85mm มักถูกมองว่าเป็นจุดที่ลงตัวที่สุด (Sweet Spot) โดยเฉพาะเมื่อต้องถ่ายภาพครึ่งตัวไปจนถึงเต็มตัว และนี่คือเหตุผลสำคัญข้อแรก
ส่วนเลนส์มุมกว้างมากๆ เช่น 35mm หรือ 24mm เวลาถ่ายภาพระยะใกล้ๆ มันจะเกิด “ความบิดเบี้ยว” (Distortion) ทำให้สัดส่วนของใบหน้าดูผิดเพี้ยน ดูจมูกใหญ่ แก้มป่อง หรือหน้าผากกว้างเกินจริง ซึ่งอาจไม่เหมาะกับการเก็บรายละเอียดและความงามตามธรรมชาติของแบบเท่าไหร่
ในทางกลับกัน เลนส์ Telephoto ที่ยาวมากๆ อย่าง 135mm หรือ 200mm แม้จะให้การบีบอัดมุมมองที่ดี แต่คุณจะต้องถอยห่างจากแบบมาก ทำให้สื่อสารกับแบบได้ยาก และอาจต้องใช้ขาตั้งกล้องช่วย
เลนส์ที่ระยะ 85mm วางตัวอยู่กึ่งกลางระหว่างเลนส์สองประเภทนี้อย่างสมดุล ให้มุมมองภาพที่ไม่กว้างหรือแคบจนเกินไป และสิ่งที่สำคัญมากๆ คือ ระยะห่างระหว่างช่างภาพกับแบบที่ระยะ 85mm มักจะอยู่ในเกณฑ์ที่ “พอเหมาะพอดี” ไม่ต้องเข้าใกล้จนอึดอัด และไม่ต้องถอยไปไกลจนสื่อสารกันไม่ได้ ทำให้การบิ๊วอารมณ์และท่าทางของแบบเป็นไปอย่างราบรื่น และนี่คือ “เบื้องหลัง” ที่สำคัญของความละมุนที่เรากำลังจะพูดถึง
Perspective Compression : แก้ปัญหาหน้าบวม ให้เป๊ะเป็นธรรมชาติ
นี่คือหัวใจหลักที่ทำให้ได้รับการยกย่องว่าเป็นระยะที่ลงตัวที่สุดสำหรับ Portrait เหตุผลก็คือ คุณสมบัติทางแสงของเลนส์ระยะนี้ช่วยในการ “บีบอัดมุมมอง” (Perspective Compression) ได้อย่างลงตัว ช่วยลดความบิดเบี้ยวที่เลนส์มุมกว้างสร้างขึ้น ทำให้สัดส่วนใบหน้าของแบบดูเป็นธรรมชาติมากที่สุดเท่าที่จะเป็นไปได้ ไม่ดูบวมผิดส่วน และไม่ดูแบนเกินไปเหมือนเลนส์ Telephoto ยาวๆ
ผลลัพธ์ที่ได้คือภาพ Portrait ที่ใบหน้าดู “ละมุน” สบายตา ราวกับเรามองเห็นด้วยตาเปล่าจริงๆ นี่แหละคือที่มาของความละมุนจนใจเจ็บที่เลนส์ตัวนี้มอบให้นั่นเอง
Bokeh สุดปัง : ละลายหลังให้ตัวแบบเด่น
อีกหนึ่งเสน่ห์อันเป็นเอกลักษณ์ที่ทำให้ช่างภาพ Portrait หลงรัก เลนส์ 85mm คือความสามารถในการสร้างโบเก้ (Bokeh) หรือการละลายฉากหลังที่สวยงามมากๆ
ด้วยระยะเลนส์ที่ค่อนข้างยาว ประกอบกับรูรับแสงที่กว้างมากๆ ซึ่งมักเป็นจุดเด่นของเลนส์ 85mm สำหรับ Portrait (เช่น f/1.8, f/1.4 หรือ f/1.2) ทำให้เราสามารถสร้างความชัดลึกที่ตื้นมากๆ ได้ง่าย ตัวแบบจะดูโดดเด่นราวกับหลุดออกมาจากฉากหลังที่ถูกละลายจนเป็นโบเก้กลมๆ ฟุ้งๆ เนียนตา
การแยกตัวแบบออกจากฉากหลังแบบนี้ช่วยดึงดูดสายตาผู้ชมให้พุ่งตรงไปที่ตัวแบบได้อย่างเต็มที่ เสริมให้ภาพดูมีความน่าสนใจ มีมิติ และสร้างบรรยากาศที่ดูมีความฝัน น่าหลงใหล หรือตามต้องการ นี่คือความสามารถในการสร้าง “Bokeh สุดปัง” ที่หลายคนตามหาในงาน Portrait
และถ้าจะพูดถึง เลนส์ที่ระยะ 85mm คุณภาพสูงที่ตอบโจทย์ทั้งเรื่อง Perspective ที่เป็นธรรมชาติ และการสร้าง Bokeh ที่สวยงามหนึ่งในตัวเลือกที่น่าจับตามองและได้รับคำชื่นชมอย่างมากในวงการ คือ เลนส์ SIRUI Aurora Series 85mm ด้วยการออกแบบออพติคที่ใช้ชิ้นเลนส์พิเศษอย่าง Aspherical, ED (Extra-low Dispersion) และ HRI (High Refractive Index) ทำให้เลนส์ตัวนี้สามารถให้คุณภาพของภาพที่เหนือกว่าคู่แข่งอย่างชัดเจน ทั้งยังมาในบอดี้ที่กะทัดรัดและน้ำหนักเบาลง โครงสร้างชิ้นเลนส์รุ่นใหม่ยังช่วยเพิ่มประสิทธิภาพแม้ในสภาพแสงน้อยหรือฉากหลังที่มีแสงไฟ ซึ่งเป็นบรรยากาศยอดนิยมในการถ่าย Portrait และแฟชั่นยุคนี้เลย
ไม่ได้มีดีแค่ละลายหลัง: ข้อได้เปรียบอื่นๆ ที่ทำให้ 85mm ยืนหนึ่ง
– ความยืดหยุ่นในการจัดองค์ประกอบ
ที่ระยะ 85mm เราสามารถยืนในระยะที่เหมาะสม (ส่วนใหญ่อยู่ที่ประมาณ 6-12 ฟุต หรือประมาณ 1.8 – 3.6 เมตร จากตัวแบบ) เพื่อเก็บภาพได้หลากหลาย ตั้งแต่ภาพ Close-up ที่เน้นอารมณ์และรายละเอียดใบหน้า ไปจนถึงภาพ Full Body ที่เก็บองค์ประกอบอื่นๆ รอบตัวแบบได้อย่างลงตัว โดยที่ยังคงคุณสมบัติเรื่อง Perspective ที่สวยงามเอาไว้
– โฟกัสเข้าเป้า และการสื่อสารที่ง่ายขึ้น
ด้วยระยะห่างจากตัวแบบที่กำลังพอดี ไม่ได้ใกล้จนเกินไป ทำให้ระบบ Auto Focus ของกล้องส่วนใหญ่ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพสูง โฟกัสเข้าเป้าหมายได้แม่นยำ โดยเฉพาะการจับใบหน้าและดวงตา นอกจากนี้ ระยะห่างที่กำลังดีนี้ยังช่วยให้ช่างภาพสามารถสื่อสาร พูดคุย และแนะนำท่าทางหรืออารมณ์ของแบบได้อย่างเป็นธรรมชาติ สร้างบรรยากาศที่เป็นกันเองในการทำงาน
– เน้นรายละเอียดผิว ผม เสื้อผ้า คมกริบแต่ไม่แข็งกระด้าง
เลนส์ส่วนใหญ่มักจะให้ความคมชัดที่ดีเยี่ยมมากๆ ซึ่งช่วยขับเน้นรายละเอียดเล็กๆ น้อยๆ ของผิวพรรณ เส้นผม หรือเนื้อผ้าของเสื้อผ้าที่แบบสวมใส่ได้อย่างสวยงาม แต่ด้วยลักษณะของ Perspective และความสามารถในการควบคุมความชัดลึก ทำให้รายละเอียดที่คมชัดนั้นดูนุ่มนวล ไม่แข็งกระด้างหรือดูมี Textures ที่ไม่น่ามองจนเกินไป
– พกพาง่าย คล่องตัว
เมื่อเทียบกับเลนส์ Telephoto ระยะยาวกว่าอย่าง 135mm หรือ 200mm ที่อาจจะให้การบีบอัดมุมมองและโบเก้ที่ใกล้เคียงกัน แต่โดยทั่วไปจะมีขนาดและน้ำหนักที่พอเหมาะกว่ามาก ทำให้พกพาง่าย สะดวกในการเดินทาง และคล่องตัวในการใช้งานภาคสนาม ไม่เป็นภาระจนเกินไปสำหรับการถ่ายภาพที่ต้องเคลื่อนไหวตามแบบ
แล้วเลนส์ 85mm คือคำตอบเดียวไหม?
จริงๆ แล้ว โลกของการถ่ายภาพ Portrait ไม่ได้จำกัดอยู่แค่ เลนส์ 85mm เท่านั้น ช่างภาพหลายคนก็ใช้เลนส์ทางยาวโฟกัสอื่นๆ เช่น 50mm ซึ่งให้มุมมองที่ใกล้เคียงสายตามนุษย์ หรือเลนส์ซูมอย่าง 24-70mm ที่ให้ความยืดหยุ่นสูง แต่โดยทั่วไปแล้ว เลนส์เหล่านี้อาจให้ Bokeh ที่ละลายหลังได้ไม่เท่า หรือยังมีโอกาสเกิดความบิดเบี้ยวของสัดส่วนใบหน้าได้มากกว่า โดยเฉพาะเมื่อถ่ายในระยะใกล้เคียงกัน
เลนส์ 85mm จึงยังคงเป็นมาตรฐานและเป็นตัวเลือกอันดับต้นๆ สำหรับคนที่ต้องการผลลัพธ์แบบคลาสสิกที่เน้นความละมุนของใบหน้า และ Bokeh ที่สวยงามโดดเด่น อย่างที่เห็นกันบ่อยๆ ในภาพ Portrait หรือภาพแฟชั่น
เคล็ดไม่ลับ ถ่าย Portrait ด้วย 85mm ให้สวยสะกดใจ
– หัวใจสำคัญอยู่ที่แสง
ไม่ว่าคุณจะใช้ดีแค่ไหน แสงคือปัจจัยสำคัญที่สุดในการถ่าย Portrait ลองทำความเข้าใจกับลักษณะของแสง ทั้งแสงธรรมชาติและแสงไฟสตูดิโอ การจัดแสงที่ถูกต้องจะช่วยขับเน้นมิติบนใบหน้าของแบบให้ดูสวยงามยิ่งขึ้น ลองใช้ Softbox หรือ Reflector เพื่อควบคุมทิศทางและความนุ่มของแสง หรือใช้ช่วง Golden Hour (ช่วงเช้าหลังพระอาทิตย์ขึ้น หรือช่วงเย็นก่อนพระอาทิตย์ตก) ซึ่งให้แสงธรรมชาติที่อบอุ่นและนุ่มนวลเป็นพิเศษ
– รักษาระยะห่างให้เหมาะสม
อย่างที่กล่าวไป ระยะห่างประมาณ 6-12 ฟุต เป็นระยะที่ให้ Perspective ของใบหน้าดูเป็นธรรมชาติที่สุด ลองเดินเข้าออกเล็กน้อยเพื่อหาระยะที่ให้ผลลัพธ์ที่ดีที่สุดสำหรับแบบแต่ละคน และหลีกเลี่ยงการเข้าใกล้แบบมากเกินไป ซึ่งอาจจะทำให้เกิด Distortion เล็กน้อยได้ แม้ เลนส์ที่ระยะ 85mm จะจัดการเรื่องนี้ได้ดีกว่าเลนส์มุมกว้าง แต่การรักษาระยะที่เหมาะสมก็ยังคงสำคัญ
หากคุณกำลังมองหาเลนส์ที่จะช่วยให้ภาพ Portrait ของคุณดูสวยงาม เป็นธรรมชาติ มีมิติที่ลงตัว และ Bokeh ละลายหลังได้อย่างใจ ให้ภาพที่ละมุนจนใจเจ็บ อย่างที่ช่างภาพ Portrait หลายคนหลงใหล เลนส์ 85mm คือตัวเลือกที่คุณไม่ควรมองข้ามเด็ดขาด ลองสัมผัสเสน่ห์ของมันดู แล้วคุณจะเข้าใจว่าทำไมเลนส์ระยะนี้ถึงได้ชื่อว่าเป็น “ที่สุด” ของเลนส์สำหรับ Portrait
อ้างอิงข้อมูลจาก
https://store.sirui.com/blogs/guides/understanding-why-85mm-lens-for-shooting-models-is-perfect-1
